Meer waarde uit realtime data, het geheim zit in situational awareness

Door het analyseren van data kunnen we rapporteren en afwijkingen signaleren om onze koers bij te sturen. Het voorspellen met behulp van data is hot, AI is het gesprek van de dag en geen AI zonder data. Het aspect van bewustzijn dat data biedt - het vermogen om het hier-en-nu tot overzichtelijke inzichten terug te brengen - blijft echter vaak onderbelicht, terwijl het in bepaalde situaties cruciaal is. Tijd dus om het belang van databewustzijn onder de loep te nemen.

Laten we eerst een stap terug doen en kijken naar het concept van historische gebeurtenissen. Dit begrip hebben we de afgelopen jaren vaak langs horen komen. Maar wat bedoelen we eigenlijk met ‘historisch’? Ik interpreteer dit als situaties die we in de historie niet eerder hebben meegemaakt, hoewel ze vaak als enorm belangrijk worden beschouwd. Dit brengt interessante vragen met zich mee. Als we zo vaak iets ‘historisch’ meemaken, hoe kunnen we dit dan voorspellen? 

De meeste analyses en modellen benutten statistische en wiskundige methoden om toekomstige gebeurtenissen te voorspellen, al dan niet met de nodige bandbreedtes van onzekerheid. Deze modellen zijn effectief in verschillende domeinen, zoals financiële rapportage en forecast voor kwartaal- en maandsturing, het voorspellen van dreigende uitval van systemen en het op maat plannen van onderhoud. Allemaal gebaseerd op historische data, afgezet tegen een plan. Maar de praktijk is vaak weerbarstiger; veel situaties laten zich moeilijk plannen of voorspellen. Simpelweg omdat er onvoldoende data is, patronen lastig te detecteren zijn en vooral omdat er veel factoren zijn die heel moeilijk in één model zijn op te nemen of waarvan de combinatie van databronnen te weinig correleren om er échte voorspellingen mee te kunnen doen. 

In zulke situaties is menselijke kennis en ervaring van groot belang voor het effectief besturen van de situatie. Het is dan cruciaal dat de informatie beschikbaar is om het bewustzijn van de betrokkenen te vergroten. In militaire kringen is ‘situational awareness’ een doorslaggevende succesfactor. Wie het beste op de hoogte is van de actuele situatie, kan de beste strategie en tactiek bepalen om met zo weinig mogelijk middelen, met hoge snelheid en grote precisie, precies dat te doen wat nodig is om stap-voor-stap strategisch voordeel te behalen. Uiteraard vanuit een bovenliggende langetermijnstrategie en gericht op continue bijsturing. 

In organisaties zie ik eenzelfde fenomeen. De strategie staat, het waarom is duidelijk en vertaald in meetbare doelen. Over het algemeen wordt dan regelmatig geëvalueerd in hoeverre deze doelen worden behaald. We bekijken maandelijks of we tevreden zijn over de voortgang, nemen correctieve acties om eventuele achterstanden in te lopen, of stellen onze doelen bij indien nodig. Het continu monitoren van de resultaten laten we vaak achterwege in de hectiek van alledag. We zijn ons ervan bewust dat er constant besluiten worden genomen in de operatie, wekelijks, dagelijks, zelfs elk uur en elke minuut. We vertrouwen daarbij echter meestal op onze kennis en ervaring in plaats van op een concreet overzicht van de actuele situatie en de inzichten die voortkomen uit realtime beschikbare data. 

De besturing van organisaties lijkt een beetje op het televisieprogramma ‘Ter land, ter zee en in de lucht’, en dan met name het onderdeel ‘Achteruitrijden’. Vooral de hilarische commentaren van André van Duin en de enorme schade aan de auto’s staan me nog voor de geest. Een beetje over je schouder kijken, of juist in de spiegel, om te bedenken wat je nu moet doen. Het is een flinke uitdaging. We kennen het ook van de navigatie in de auto. Wie herkent niet de situatie waarin nieuwe wegen zijn aangelegd, op- en afritten zijn verplaatst en je navigatiesysteem je in een weiland plot? En je vervolgens een advies geeft dat niet aansluit bij de keurige weg die je volgt? 

Moderne auto’s bieden een overvloed aan stuurinformatie, zoals navigatie, afstandssensoren, camera, snelheidsmeter, afstandsmeter, toerenteller etc. Desondanks hebben we ook behoefte aan realtime informatie over onverwachte invoegers, remlichten van auto’s verderop, etc. Het is juist deze combinatie van gegevens die ons volledig bewust maakt van de situatie. Overzichtsinformatie geeft ons een beeld van het geheel, terwijl realtime details ons inzicht geven in het hier-en-nu. Dit leidt tot ‘situational awareness’ en dus controle over de situatie. En voor het geval dat we dit even niet hebben, zijn er functies zoals emergency braking of lane-assist om narigheid te voorkomen. 

Ik spreek graag vol trots over situational awareness, automated response, hogere wendbaarheid en weerbaarheid, betere efficiency en hogere productiviteit, en vooral doorontwikkelde businessmodellen die het verschil maken in de markt van onze klanten. Zoals Eneco meer grip heeft op het balanceren van de output, Stichting CIS een cruciale schakel is in het risicoproces en know-your-customer van bijna alle schadeverzekeraars, Royal GD met digitalisering de diergezondheid heeft geoptimaliseerd en tal van andere klanten die we helpen. Allemaal hebben ze te maken met een grote operationele afhankelijkheid van data, die altijd snel beschikbaar, veilig en vooral accuraat moet zijn. Het is geweldig om zo dicht op de business van onze klanten te zitten, inzicht te krijgen in hun ambities, processen en markt, en een rol te spelen bij het verwezenlijken van die ambities.
 
Misschien niet allemaal even ‘historisch’, maar voor mij en mijn AMIS-collega’s vormen ze uitdagend werk en mooie herinneringen.