Groene keuzes in sofware: ‘Liever slim plannen dan domweg draaien’

De meeste mensen denken bij CO₂-uitstoot aan vliegtuigen, fabrieken of files, maar zelden aan het versturen van een mail of het verwerken van een dataset. Toch groeit het aandeel van digitale infrastructuur in de wereldwijde uitstoot snel. Dat heeft te maken met de manier waarop we software gebruiken: altijd aan, altijd beschikbaar, het liefst razendsnel.

Bij First8 Conclusion wordt er al enige tijd hard gewerkt aan het verduurzamen van die onzichtbare kant van technologie. Onder de noemer Green IT zoekt men naar manieren om software duurzamer te laten draaien. Niet groener in theorie, maar in de praktijk. “Green IT moet geen marketingterm zijn”, zegt Java Developer Wilko Zonnenberg. “We willen concrete tools maken die ontwikkelaars praktisch kunnen gebruiken om hun IT te verduurzamen.”

Automatisch het groenste moment plannen
Een van die tools waar Wilko aan refereert is de Carbon Aware Scheduler, mede mogelijk gemaakt met steun van het SIDN Fonds. De naam verraadt de functie: het is een planningssysteem dat rekening houdt met de CO₂-intensiteit van stroom op verschillende momenten van de dag.

“Niet elke kilowattuur is even vervuilend”, legt Arianne van Wijk uit, projectleider en Java Developer. “In Nederland hangt de CO₂-uitstoot van elektriciteit sterk af van het tijdstip. Overdag is er vaak veel zonne-energie beschikbaar. In de avonduren moeten kolen en gascentrales bijspringen. Als je processen kunt verschuiven naar momenten waarop de stroom groener is, maak je dus een verschil.”

De Carbon Aware Scheduler doet precies dat. Het systeem bekijkt wanneer een geplande taak - denk aan het batchgewijs verwerken van data of het trainen van een machine learning model - het minst milieubelastend kan worden uitgevoerd. Vervolgens wordt die taak automatisch op dat moment ingepland.

Focus op ontwikkelaars
De uitdaging voor een brede implementatie van de Carbon Aware Scheduler zit niet in de techniek: het is een kwestie van enkele regels code inpassen in software. De uitdaging zit vooral in bewustwording en het aanpassen van gewoontes binnen ontwikkelteams. Organisaties willen wel ‘iets met duurzaamheid’, maar weten zelden waar te beginnen. “Een tool als de Carbon Aware Scheduler biedt dan houvast”, zegt Arianne. “Het is een laagdrempelige, praktische ingreep in de infrastructuur. We richten ons ook bewust op ontwikkelaars. Zij bouwen de systemen. Als je daar iets verandert, heeft dat veel impact.”

Brug slaan tussen inzicht en actie
De Carbon Aware Scheduler is open source en vrij beschikbaar via GitHub. Inmiddels is er een werkende proof-of-concept en wordt er vanuit First8 Conclusion samengewerkt met andere organisaties om de techniek verder te testen. “Wij proberen de brug te slaan tussen inzicht en actie”, zegt Arianne. “Want meten is mooi, maar uiteindelijk moet je ook iets doen.”

Green IT van First8 Conclusion laat zien hoe softwareontwikkeling kan bijdragen aan duurzamere IT, zonder meteen alles om te gooien. “Er is niet één grote knop waarmee je alles groener maakt”, weet Wilko. “Maar je kunt er wel voor zorgen dat je software op de meest groene momenten het hardst werkt. Dat is een mooi begin.”

Verreikende ambities
De Carbon Aware Scheduler wordt door de Java Developers van First8 Conclusion de komende tijd doorontwikkeld. De eerste toepassing - het plannen van softwaretaken op momenten met een lage CO₂-uitstoot - laat zien wat er technisch mogelijk is. Maar de ambities reiken verder. Denk aan integratie met CI/CD-processen, koppelingen met cloudproviders of zelfs een bredere standaardisering binnen softwareontwikkeling. “We willen dat het iets wordt waar je als developer standaard mee gaat werken om je software te verduurzamen”, besluit Wilko. In dat opzicht ligt de kracht van Green IT niet alleen in de technologie, maar in het gesprek dat het op gang brengt: over verantwoordelijkheid, over keuzes en over de vraag hoe groen software nu echt kan worden.