Secure base leadership als groeimodel voor Agile leiders

Zo vertelde een manager mij dat hij het als een gemis ervaart dat hij niet meer inhoudelijke sturing kan geven aan een eigen portfolio aan projecten en het moeilijk vindt om niet te snel zelf operationele problemen te gaan oplossen. Het uitdragen van een visie en het faciliteren van teams is voor veel senior managers een uitdaging. Je kunt stellen dat een transformatie naar Agile werken vraagt om een persoonlijke transformatie van leiders. Een dergelijke transformatie is geen gemakkelijk proces. Dit komt door de combinatie van verandering op de inhoudelijke aandachtsgebieden en van de persoonlijke stijl van leidinggeven.

Om leiders in deze transformatie te begeleiden is het noodzakelijk dat Agile Coaches beschikken over gedegen coachingskills. Een verandering is ook voor de leider een proces van loslaten, nieuwe dingen leren en omgaan met het verlies dat gepaard gaat met de verandering. Je hebt als senior manager dan behoefte aan mensen waar je je veilig bij voelt om te delen wat er echt speelt en die je uitdagen om te experimenteren met een nieuwe manier van leidinggeven. In deze blog geef ik een indruk hoe het gedachtegoed van Secure Base Leadership ingezet kan worden om leiders te coachen in een dergelijk veranderingsproces.

Je persoonlijke leven is bepalend voor je leiderschap

Opzoek naar een leiderschapsmodel voor de begeleiding van klanten en mijn eigen persoonlijke ontwikkeling kwam ik via de intensieve opleiding Secure Base Coachen van De School voor Transitie in aanraking met het gedachtegoed van George Kohlrieser. Kohlrieser is een Amerikaanse klinisch en organisatiepsycholoog. Hij is professor aan het toonaangevende International Institute for Management Development (IMD). Vanuit zijn ervaring als gijzelingsonderhandelaar heeft hij geleerd hoe je in alle situaties verbinding kunt maken met anderen. Het concept van Secure Base Leadership waar Kohlrieser en in Nederland Jakob van Wielink met zijn collega’s mee werkt is mede gebaseerd op de hechtingstheorie van de Britse psychiater Bowlby. Op basis van het werk van Bowlby, leiderschapsonderzoek en de eigen ervaring laat Kohlrieser zien dat de hechting met ouders of opvoeders sterk bepalend is hoe we in ons leven geneigd zijn ons aan anderen te verbinden. Je persoonlijke reis bepaalt wie je bent als leider. Je persoonlijke leven is zowel een inspiratiebron als een veroorzaker van belemmerende overtuigingen.

Secure bases noodzakelijk voor leiderschapsgroei

In contact met secure bases kun je deze bronnen optimaal benutten en leren omgaan met je belemmerende overtuigingen. Secure bases maken verschil voor het behalen van topprestaties en het leren omgaan met tegenslagen. Een secure base is een persoon, plaats, doel of object dat een gevoel van bescherming, veiligheid en zorg verschaft. Het biedt een bron van inspiratie en energie voor uitdaging, onderzoek, het aangaan van risico’s en het zoeken van nieuwe uitdagingen. (Kohlrieser, Goldsworthy & Coombe). Een secure base biedt zowel veiligheid als daagt uit. Ik beschik zelf over een aantal vrienden waar ik me veilig voel om echt te vertellen wat er speelt en die me tegelijk uitdagen op de momenten dat het nodig is. Ook in mijn werk heb ik met collega’s gewerkt waar ik ditzelfde gevoel bij had.

Een secure base zorgt voor veiligheid en daagt uit

Dat een secure base geen teddybeer is heb ik vaak genoeg ervaren. Beter luisteren, meer geduld hebben en voldoende oog hebben voor de belangen van de ander ben ik regelmatig mee geconfronteerd op zeer duidelijke wijze door secure bases. De waarheid horen is niet altijd leuk maar wel nodig. Een relatie aangaan met een secure base vraagt om vertrouwen in de ander. Het vinden van secure bases is voor velen een lastig proces. Hoe hoger je in de boom komt hoe lastiger het vaak wordt. Deels vanuit de valkuil van leiders dat ze alleen iets kunnen leren van iemand die succesvoller is, deels vanuit het gebrek aan urgentiegevoel of uit de angst om zich kwetsbaar op te stellen. In de begeleiding van organisaties wil ik een secure base zijn voor de mensen waarmee ik werk en ze uitdagen om zelf te groeien in de rol van secure base voor anderen. Ik kan zelf alleen groeien in mijn rol als secure base als ik zelf beschik over secure bases. Ik heb zelf mede door mijn cursus daarin geleerd dat tijdig hulpvragen van groot belang is. Je kunt het beste om hulp vragen als de uitdagingen nog te overzien zijn in plaats van je volledig overmeesteren.

Start met het ophalen van feedback en schakel secure bases in

George Kohlrieser en collega’s laten in hun baanbrekende boek Care to Dare zien dat deze negen eigenschappen een leider in staat stelt om anderen te laten excelleren. In onderzoek is getest of deze eigenschappen kunnen worden gebruikt om prestaties van een organisatie te voorspellen. Oftewel heeft secure base leiderschap positief invloed op organisatieresultaten? Het resultaat van dit tweede onderzoek is dat deze positieve relatie er inderdaad is (Kohlrieser, Goldsworthy & Coombe blz 305-310). Ook in mijn eigen ervaring met concrete situaties van leiders zie ik dit sterk bevestigd. Om een beeld te krijgen wat je als leider te ontwikkelen hebt, kun je om feedback vragen. Aangezien het persoonlijke leven en werk met elkaar verbonden zijn is het advies om mensen op het werk als in het persoonlijke leven te vragen om feedback.

Met 7 tot 15 mensen vanuit allerlei verschillende rollen en achtergronden kun je een goed beeld krijgen van je sterke en ontwikkelpunten. De tip is om mensen de vragenlijst eerst rustig te laten invullen om vervolgens het gesprek aan te gaan om nog een beter beeld te krijgen wat er wordt bedoeld. De verleiding van veel mensen is om zichzelf in een dergelijk gesprek te verdedigen, dingen te verklaren of direct proberen dingen op te lossen. De ervaring is dat luisteren, te checken in je eigen woorden of je het goed hebt begrepen en af en toe doorvragen het beste is. Alleen al dat je echt luistert maakt al verschil in de relatie. Het resultaat van de gesprekken vormt een basis waarmee je aan de slag kunt gaan met Secure Bases. Een goed geschoolde coach kan een van deze secure bases zijn die jou als leider kan helpen in je groei.

Beoordeel hoe vaak de leider op een schaal van 1 (1=nooit, 5=altijd)

1. Rustig blijft onder druk, voorspelbaar is qua emoties en benaderbaar blijft in stressvolle situaties.
2. Teamleden waardeert als mens, zwakheden accepteert en de goede kern ziet voordat er wordt beoordeeld.
3. Een concrete visie heeft van het potentieel van een medewerker, de medewerker aanmoedigt om potentie te benutten en vragen stelt over hun hoop en dromen.
4. Actief luistert en vragen stelt in plaats van te vertellen wat ze moeten doen.
5. Krachtig, duidelijk met ondersteunend non-verbalen gebaren spreekt.
6. Het team instaat stelt zelfs onder druk focus houdt op het doel en focus houdt op het positieve ook als het tegenzit.
7. Medewerkers aanmoedigt risico’s te nemen, uitdagende opdrachten geeft en vrijheid & verantwoordelijkheid.
8. Vaststelt wat echt belangrijk is voor mensen, leren en groeien benadrukt en mensen laat focussen op vervulling in het werk.
9. Binnen een redelijk termijn mailtjes, telefoontjes beantwoord, medewerkers blijft ondersteunen ook al is er weinig contact en beschikbaar is voor vragen.

Verwijzingen en bronnen
Kohlrieser, G. (2018). Laat je niet gijzelen. De internationale bestseller over leiderschap, verbinding dialoog en werkelijke verandering. Heeze: Circl Publishing
Kohlrieser, G., S. Goldsworthy & D. Coombe (2018). Care to Dare. De praktijk van secure base leiderschap. Heeze: Circle Publishing.
Wielink, J. van, Wilhelm, L., & Geelen-Merks, D. van (2017). Professioneel begeleiden bij verlies. Amsterdam: Boom.
https://www.deschoolvoortransitie.nl/training/trainers/secure-base-coachen

Dit artikel is op 2 oktober 2019 gepubliceerd door managementimpact.nl.