Brand

In meerdere opzichten ben ik gefascineerd door de brandweer. Niet alleen omdat ik als kind een Lego brandweerkorps had waar een gemiddelde stad jaloers op kon zijn. Bedrijfskundig gezien is de brandweer ook een razend interessant fenomeen. Het is een publieke dienst, gefinancierd uit algemene middelen, die je nooit nodig hoopt te hebben. Maar als je ze dan toch nodig hebt, wil je natuurlijk wel dat ze er snel zijn om de klus te klaren. Eigenlijk levert de brandweer een soort anti-dienst. Je wilt er namelijk liever geen gebruik van maken.

Over het bedrijfsmodel van de brandweer is veel gezegd en geschreven. Werkt dit wel, zo? Moet het misschien niet helemaal anders? Kunnen we de brandweer niet ook voor andere (maatschappelijke) taken inzetten? Zouden we ze ook als extra oren en ogen van de politie kunnen gebruiken? Of de ambulancedienst?

Loos alarm

Wijlen Don Berghuijs, oud-commandant van de brandweer Rotterdam – later directeur van de Veiligheidsregio Rotterdam-Rijnmond, bedacht dat het uitrukprotocol bij automatische brandmeldingen best anders kon. Standaard rukten een zogenaamde tankautospuit (TAS) én een hulpverleningsvoertuig (HV) uit, voor een melding die in 95% van de gevallen loos is.

Zijn voorstel was een heuse paradigmashift: stuur eerst een kleiner voertuig met minder brandweermannen als first responder. Is het loos, dan kost dat minder tijd, capaciteit en levert het efficiëntiewinst op. Is het niet loos, dan gaan we ervoor en laten we alsnog een TAS en HV uitrukken, terwijl de first responder de eerste brandbestrijdende maatregelen neemt.

Innovatief gezien was dit een topidee, cultuurtechnisch een organisatieramp. Brandweermensen zijn trots op hun beroep. Helden. Maar als het op verandering aankomt, is het een heel ander verhaal. Doemscenario’s! Doden! Panden die volledig gingen afbranden. Nee. Alles behalve dit. Wie aan de TAS en HV'en komt, komt aan de brandweer.

Spuitgast

Een brandweercommandant vertelde mij eens dat hij de switch wilde maken van een beleids- naar commandantfunctie. Maar dat hij nooit door de manschappen geaccepteerd zou worden, als hij nog nooit een spuit vast had gehad. Hij besloot zich in zijn vrije tijd als spuitgast aan te sluiten bij de vrijwillige brandweer. 

Branden blussen, mensen redden, koeien uit de sloot halen, slangen uitrollen en de auto wassen na een uitruk. Ondanks dat hij als academicus hoogopgeleid was, voelde hij zich nergens te goed voor. Langzaam klom hij (nog steeds als vrijwilliger!) op tot wagencommandant en won hij het respect van zijn collega’s. Inmiddels is hij geen beleidsadviseur meer, maar geeft hij binnen een groot gebied leiding aan een flinke club brandweermensen.

Doe even normaal

Is dit normaal? Nee. Maar je moet dit wel kunnen begrijpen, om te begrijpen hoe een dominante cultuur en weerstand tegen verandering werkt. Zeker als je dat wilt veranderen. Iets vergelijkbaars zie ik namelijk ook bij veel andere organisaties. Er is een dominante cultuur (zo gaan de dingen hier nu eenmaal) die je niet zo eenvoudig verandert want jij komt hier net kijken, dus doe even normaal. Als er één goede manier is om innovatievermogen van organisaties met wortel en tak uit te roeien, dan is dit het wel.

Eerder schreef ik waarom technologie sneller verandert dan je organisatie en wat je daaraan kunt doen. De houdbaarheid van de huidige bedrijfs- en verdienmodellen staan onder druk. Meer wendbare disruptors verstoren de markt door te starten met een voorsprong. Processen digitaliseren in snel tempo. Veel werk zal op termijn niet meer door mensen worden uitgevoerd. Wie niet innoveert, redt het niet. De business brandmelders staan te loeien. Maar waar is de business brandweer? Die zitten in de business board room zich niet zo druk te maken. Het merendeel van dit soort meldingen is immers loos, toch?

Niemand belt de brandweer als er nog geen brand is. Niemand wil dat de brandweer voor niets uitrukt. Maar als je als organisatie gaat zitten wachten tot er daadwerkelijk brand uitbreekt, dan ben je te laat. Mobiliseer dus nu je manschappen en vrouwen en denk na waarmee je morgen het verschil gaat maken. Voor jezelf, je collega’s en klanten.

De toekomst is nu. Hoe ziet die van jou eruit?