EU AI Act onder de loep: waarom digitale regulering en innovatie goed samengaan

Tijdens de totstandkoming van de AI Act riepen veel AI-aanbieders op tot terughoudende regelgeving. Net als bij de invoering van de AVG klonk het argument dat regelgeving innovatie zou afremmen. Inmiddels pleiten sommigen zelfs voor uitstel van de AI Act, onder meer vanwege het uitblijven van nadere uitwerkingen en technische standaarden, én het vermeende remmende effect op innovatie.[1] Maar hoe terecht is dat? Dit blog onderzoekt of die zorg gegrond is, of vooral een gelegenheidsargument.

13 augustus 2025   |   Blog   |   Door: Friso Spinhoven

Deel

Remt regulering de innovatie?

Voorstanders van minder regelgeving stellen dat te veel regels innovatie in de technologiesector afremmen. Als de overheid te veel beperkingen oplegt, zouden bedrijven minder vrijheid hebben om te groeien en nieuwe producten te ontwikkelen. Dit idee is vooral populair in de (VS), waar de regelgeving relatief beperkt is.

De Europese Unie (EU) heeft een andere benadering: hier gelden strengere regels, bijvoorbeeld op het gebied van privacy (AVG), online content (Digital Services Act) en kunstmatige intelligentie (AI Act). Critici stellen dat juist deze strenge regelgeving de reden is waarom Europa weinig grote techbedrijven heeft voortgebracht. Maar is dat wel zo?

Onder meer [2], hoogleraar aan de Columbia Law School, noemt dit een te simplistische verklaring. Regels zijn volgens haar niet per se nadelig voor innovatie. Sterker nog, slimme regelgeving kan bedrijven juist stimuleren om beter te innoveren. Het uitblijven van grote Europese techbedrijven heeft dan ook niet alleen met regels te maken, maar met andere die hieronder worden toegelicht.

Hoe verschillen de VS en EU in hun aanpak van AI-regelgeving?

In de VS gelooft men sterk in vrije markten. De overheid grijpt zo min mogelijk in, in de veronderstelling dat bedrijven zichzelf reguleren. Dat geeft hen de ruimte om snel te groeien en op te schalen. In de EU ligt de nadruk juist op het bewaken van de balans tussen de belangen van technologieaanbieders en gebruikers. Daarom zijn er regels ingevoerd die persoonsgegevens beschermen, eerlijke concurrentie bevorderen en schadelijke online content tegengaan. Die regelgeving weerspiegelt Europese waarden als . Denk bijvoorbeeld aan het verbod op manipulatieve AI-systemen en de transparantieverplichtingen uit de AI Act. 

Maar regelgeving is niet de enige reden waarom Europa achterblijft op de VS als het gaat om technologische innovatie. De EU bestaat uit veel landen met verschillende rechtssystemen, talen en culturen. Dat maakt het moeilijker voor bedrijven om snel op te schalen, in tegenstelling tot de meer uniforme Amerikaanse markt. 

Een belangrijk cultureel verschil zit in de bereidheid tot investeren. In de VS is er veel durfkapitaal beschikbaar voor nieuwe ideeën, terwijl Europese investeerders over het algemeen voorzichtiger zijn. Ook wordt falen als ondernemer in Europa vaker als iets negatiefs gezien, terwijl daar in de VS anders naar wordt gekeken. Faillissementswetgeving is daar soepeler, wat het nemen van risico’s stimuleert. Tot slot trekken Amerikaanse topuniversiteiten veel technisch talent aan. Europa heeft daar moeite mee, wat de groei van de techsector beperkt. Deze factoren zijn minstens zo bepalend – zo niet bepalender – voor het succes van de techsector dan verschillen in regelgeving. 

Bovendien kan wetgeving juist innovatie stimuleren, zeker als de regels duidelijk zijn. Mededingingsregels creëren bijvoorbeeld ruimte voor nieuwe spelers. En heldere kaders zorgen voor rechtszekerheid, wat het investeringsklimaat juist versterkt.

Waarom regulering en innovatie geen tegenstelling hoeven te zijn

Het idee dat overheden moeten kiezen tussen regulering of innovatie is dus een valse tegenstelling. De VS hoeven niet bang te zijn dat regels hun technologische voorsprong ondermijnen, en Europa kan blijven reguleren zonder innovatie in de weg te staan. Voor beide geldt: blijf investeren in innovatie en talent, én zorg voor slimme regels die technologie eerlijk en veilig houden.

Het is tijd om anders te kijken naar de relatie tussen technologie en wetgeving. In plaats van te vragen: “Moeten we reguleren of innoveren?”, zouden we moeten vragen: “Hoe kunnen we beide goed doen?” 

Regels maken innovatie niet onmogelijk. Ze geven richting aan innovatie – een richting die niet alleen bijdraagt aan winst, maar ook aan maatschappelijke waarde. Met de juiste balans bouwen we aan een digitale wereld die zowel krachtig als rechtvaardig is.

Voetnoten

[1] De Europese Commissie heeft overigens aangegeven dat de inwerkingtreding van de AI conform planning zal plaatsvinden; zie EU sticks with timeline for AI rules

[2] Anu Bradford, The false choice between digital regulation and innovation