Blog

Hoe krijgen we het ècht geïmplementeerd bij ziekenhuizen?Waardegedreven zorg

15 mei 2025

Door: Conclusion

Deel

De afgelopen jaren is er in Nederland veel aandacht besteed aan het implementeren van waardegedreven zorg in ziekenhuizen. Er zijn verschillende programma's en initiatieven opgezet om de zorguitkomsten voor patiënten te verbeteren en de zorg efficiënter en patiëntgerichter te maken. Ondanks deze inspanningen blijft de vraag hoe we waardegedreven zorg echt kunnen verankeren in de dagelijkse praktijk van ziekenhuizen. Het is duidelijk dat er veel programma's en initiatieven zijn (geweest), maar de uitdaging ligt in het duurzaam integreren van deze principes in de zorgprocessen en cultuur van ziekenhuizen.

D&A Conclusion, Furore Conclusion en Morgens Conclusion delen op basis van hun jarenlange ervaring met waardegedreven zorg hun gezamenlijke visie.

Onder andere het SAZ Waardegedreven Zorgprogramma heeft ziekenhuizen gestimuleerd om data en goede voorbeelden uit te wisselen, waardoor zorgprofessionals van elkaar konden leren en verbetertrajecten konden opzetten. Een ander belangrijk initiatief is het programma Uitkomstgerichte Zorg (UZ) van VWS, dat is gericht op leren en verbeteren op basis van gestandaardiseerde uitkomstinformatie, patiëntervaringen en het implementeren van samen beslissen. In het programma werkt VWS met brancheorganisaties in de medisch specialistische zorg samen (zoals NVZ, NFU, ZKN en Patiëntenfederatie Nederland) om uitkomstgerichte zorg mogelijk te maken. Zo heeft het Programma Samen Beslissen van Patiëntenfederatie Nederland als doel om patiënten actief te betrekken bij hun behandelkeuzes. Dit leidt tot betere zorguitkomsten en hogere patiënttevredenheid.

Ook via onderzoek en kennisdeling lopen er talloze initiatieven (bijvoorbeeld via ZonMw, Santeon, Linnean, IZA passende zorg of andere organisaties) om waardegedreven zorg onder de aandacht te brengen van de ziekenhuizen.

Meerwaarde van waardegedreven zorg

Even terug naar de basis. Er wordt veel georganiseerd, maar waarom zijn we daar ook alweer mee begonnen? Wat is de meerwaarde? Wij benoemen er vier:

1. Verbeterde zorguitkomsten tegen redelijke kosten

Waardegedreven zorg biedt aanzienlijke voordelen voor zowel de zorg als de patiënt. Het belangrijkste doel is om de zorguitkomsten te verbeteren door de focus te leggen op wat echt waardevol is voor de patiënt. Dit betekent dat de zorg wordt afgestemd op de individuele behoeften en voorkeuren van de patiënt, wat leidt tot betere behandelresultaten en een hogere kwaliteit van leven. Bovendien streeft waardegedreven zorg ernaar om deze verbeterde zorguitkomsten te bereiken tegen redelijke kosten. Door efficiënte inzet van middelen en gerichte behandelingen kan waardegedreven zorg zowel kwalitatief hoogstaand als kosteneffectief zijn.

2. Efficiëntie en tevredenheid in de zorg

Voor zorgverleners betekent waardegedreven zorg dat zij zich kunnen richten op het leveren van zorg die daadwerkelijk bijdraagt aan het welzijn van de patiënt. Door gebruik te maken van uitkomstinformatie en patiëntervaringen, kunnen zorgprofessionals continu leren en verbeteren, zowel binnen instellingen als tussen instellingen (regionaal of landelijk). Dit leidt tot efficiëntere zorgprocessen en een hogere tevredenheid onder zorgverleners, omdat zij zien dat hun werk direct bijdraagt aan betere zorguitkomsten.

3. Betrokkenheid van de patiënt

Voor patiënten betekent waardegedreven zorg dat zij meer betrokken worden bij hun eigen zorgproces. Het principe van 'samen beslissen' zorgt ervoor dat patiënten actief kunnen deelnemen aan beslissingen over hun behandeling. Dit verhoogt niet alleen de tevredenheid, maar zorgt er ook voor dat patiënten beter geïnformeerde keuzes kunnen maken die aansluiten bij hun persoonlijke waarden en voorkeuren.

4. Transparantie en keuzemogelijkheden

Een belangrijk aspect van waardegedreven zorg is transparantie. Door duidelijk inzicht te geven in de kwaliteit en uitkomsten van verschillende behandelingen, kunnen patiënten echt kiezen welke zorg het beste bij hen past. Dit helpt hen om weloverwogen beslissingen te nemen en verhoogt het vertrouwen in de zorg die zij ontvangen. Transparantie zorgt er ook voor dat zorgaanbieders gestimuleerd worden om hun zorg continu te verbeteren en om van elkaar te leren, omdat zij weten dat hun prestaties zichtbaar zijn voor (toekomstige) patiënten. Door gestandaardiseerde registratie wordt het ook makkelijker om landelijk data te verzamelen en uit te wisselen, waardoor zorgverleners behandelingen en resultaten kunnen vergelijken en van elkaar kunnen leren.

Waar liggen momenteel de uitdagingen?

We kijken naar de uitdagingen vanuit twee invalshoeken: binnen en buiten de organisatie van het ziekenhuis.

Een van de grootste uitdagingen bij het implementeren van waardegedreven zorg binnen de organisatie is de noodzakelijke cultuurverandering binnen ziekenhuizen. Het vereist een verschuiving van een traditionele zorgbenadering naar een patiëntgerichte aanpak, waarbij zorguitkomsten centraal staan. Dit vraagt om een verandering in mindset en werkwijze van zorgprofessionals, wat vaak tijd en inspanning kost. De zorgprofessional moet ondersteund worden in de verandering (bijvoorbeeld met tijd en capaciteiten door training). Daarnaast liggen er ook problemen in de samenwerking tussen zorgprofessionals. Waardegedreven zorg vereist een geïntegreerde aanpak waarbij verschillende disciplines samenwerken rondom de patiënt. Dit betekent dat zorgverleners uit verschillende vakgebieden effectief moeten communiceren en samenwerken. Het opzetten van multidisciplinaire teams en het stroomlijnen van communicatie tussen verschillende afdelingen is uitdagend.

Problematische data en IT-infrastructuur

Buiten – en soms ook binnen - de organisatie vormt de data en IT-infrastructuur een probleem. Het verzamelen, analyseren en gebruiken van uitkomstinformatie is essentieel voor waardegedreven zorg. Maar, ziekenhuizen hebben te maken met applicaties die dit niet optimaal ondersteunen. Het vastleggen van uitkomstdata en patiëntvragenlijsten gebeurt vaak onvoldoende gestructureerd en gestandaardiseerd, waardoor het moeilijk is om deze informatie laagdrempelig beschikbaar te maken voor zorgprofessionals en patiënten. De realisatie van een goede IT-infrastructuur die deze informatie kan verwerken en toegankelijk maken, is complex en kostbaar.

Daarnaast is er een verandering nodig in het bekostigingsmodel, waarbij zorgaanbieders worden beloond voor het leveren van waardevolle zorg. Het huidige financieringssysteem is voornamelijk gebaseerd op volume en verrichtingen, in plaats van zorguitkomsten. Bovendien is er momenteel nog geen geharmoniseerde manier van vastlegging van de data, wat een diffuus beeld geeft aan iedereen die van die data gebruik wil maken. Er ontbreekt een eenduidige visie op de vastlegging voor meerdere doeleinden, wat de implementatie van waardegedreven zorg bemoeilijkt.

Belang van waardegedreven zorg in de keten

Het organiseren van waardegedreven zorg binnen de gehele zorgketen en in netwerkzorg is belangrijk om een geïntegreerde benadering van zorg te waarborgen. Door samenwerking tussen ziekenhuizen, huisartsen, verpleegkundigen, zorginstellingen en andere zorgverleners, kunnen de zorguitkomsten voor patiënten erg worden verbeterd. Een goed georganiseerde waardegedreven zorgketen draagt bij aan betere patiëntenzorg doordat iedere zorgprofessional op de hoogte is van de voorkeuren van de patiënt en de gegevens. Het bevordert de samenwerking in de keten en vermindert overconsumptie van zorg. Uiteindelijk zorgt dit voor een meer patiëntgerichte focus met waardevolle, maar ook effectieve zorg.

Wat moet er veranderen?

Omdat het zo belangrijk is en omdat het nog niet overal even goed loopt, delen wij graag onze visie op deze verandering. Dat doen we vanuit het vijf-lagenmodel van Nictiz.

1 - Organisatie:
Op organisatorisch niveau is het van belang dat ziekenhuizen duidelijke afspraken maken over verantwoordelijkheden en bevoegdheden. Dit omvat het definiëren van rollen en verantwoordelijkheden voor het verzamelen en gebruiken van uitkomstinformatie. Bestuurlijke steun en betrokkenheid zijn cruciaal om een cultuur van waardegedreven zorg te bevorderen. Denk na over een veranderverhaal voor jouw organisatie om die cultuurverandering te laten plaatsvinden: wees concreet en laat het leven met voorbeelden.

2- Zorgproces:
Binnen zorgprocessen moeten standaarden en richtlijnen worden geïmplementeerd die waardegedreven zorg ondersteunen. Dit betekent dat zorgprofessionals moeten samenwerken om zorguitkomsten te meten, uit te wisselen en te verbeteren. Het integreren van uitkomstinformatie in dagelijkse zorgprocessen en het bevorderen van multidisciplinaire samenwerking en netwerkzorg zijn essentieel.

3- Informatie:
Op informatieniveau zullen ziekenhuizen moeten zorgen voor gestandaardiseerde en betrouwbare data. Dit omvat het vastleggen en delen van uitkomstinformatie op een uniforme manier. Het gebruik van terminologiestandaarden en informatiestandaarden helpt bij het eenduidig vastleggen en uitwisselen van gegevens.

4 - Applicatie:
Op applicatieniveau moeten zorginformatiesystemen worden aangepast om uitkomstinformatie gestandaardiseerd te kunnen verwerken en delen. Dit betekent dat ziekenhuizen samenwerken met hun leveranciers om te komen tot interoperabele systemen die databeschikbaarheid en gegevensuitwisseling tussen verschillende zorginformatiesystemen mogelijk maken. Elk systeem ondersteunt een gezamenlijk datamodel en wisselt eenduidige gegevens uit.

5 - IT-infrastructuur:
Op het niveau van IT-infrastructuur hebben ziekenhuizen de taak om te zorgen voor een robuuste technische infrastructuur die de benodigde gegevens kan verwerken, uitwisselen en beveiligen. Dit omvat het opzetten van netwerken, servers en databases die uitkomstinformatie veilig en efficiënt kunnen opslaan en delen, passend bij de landelijke en Europese ontwikkelingen rond elektronische gegevensuitwisseling.

Daarnaast moet er iets veranderen in de wet- en regelgeving vanuit het Ministerie van VWS en de vergoedingen vanuit de zorgverzekeraars om waardegedreven zorg echt te laten vliegen. Denk daarbij aan aanpassingen op het gebied van interoperabiliteit, vergoedingen en langlopende contracten.

Gezamenlijke inspanning voor toekomstbestendige patiëntenzorg

Kortom, het realiseren van waardegedreven zorg binnen de keten vraagt om een gezamenlijke inspanning van alle betrokken zorgprofessionals en organisaties. Door duidelijke afspraken, gestandaardiseerde processen en betrouwbare data kunnen we komen tot een zorgsysteem dat echt gericht is op de waarde voor de patiënt. Met de juiste ondersteuning vanuit beleid en vergoedingen creëren we een fundament waarop toekomstbestendige, patiëntgerichte zorg kan floreren. Samen zetten we stappen naar een geïntegreerde, efficiënte en effectieve zorgketen die de kwaliteit van leven voor patiënten aanzienlijk verbetert.

Samen werken aan toekomstbestendige zorg

De zorg staat onder druk. Toegankelijkheid, betaalbaarheid en kwaliteit vragen om een integrale aanpak. D&A Conclusion, Furore Conclusion en Morgens Conclusion bundelen hun krachten. Met 150 experts verbeteren we samen de zorg van morgen. Ieder vanuit eigen specialisme, en maken gebruik van de kracht van het Conclusion-ecosysteem. Samen met de zorg optimaliseren we zorgprocessen, versterken we regionale samenwerking en maken we datagedreven zorg mogelijk.

Auteurs

Marije Dikkers

Furore Conclusion

Implementatieconsultant

Wouter van Suylekom

D&A Conclusion

Senior consultant

Mathijs Kelder

Managing consultant ziekenhuizen

Benieuwd naar wat wij de zorg te bieden hebben?Neem contact op

Ann OuvryClient director Zorg